مقدمه
در سیستم‌های صنعتی پرورش دام و طیور، برنامه‌ریزی دقیق تغذیه‌ای تنها به انرژی و پروتئین محدود نمی‌شود. ریزمغذی‌ها، شامل ویتامین‌ها و عناصر معدنی، در عین نیاز کم، نقشی اساسی در متابولیسم، رشد، تولیدمثل و ایمنی ایفا می‌کنند. نکته‌ای که اغلب نادیده گرفته می‌شود، اهمیت زمان‌بندی صحیح مصرف این ترکیبات است. مصرف بی‌برنامه یا در زمان نامناسب، می‌تواند منجر به کاهش کارایی، بروز اختلالات بالینی یا افت بازده اقتصادی شود.
در این مقاله به بررسی مراحل حساس در چرخه پرورش دام و طیور می‌پردازیم که نیاز به مکمل‌یاری با ریزمغذی‌ها در آن‌ها بیشتر است.
۱. دوره رشد سریع (Growth Phase)
در مراحل اولیه رشد، بدن حیوان با سرعت بالایی در حال ساخت عضله، استخوان و بافت‌های حیاتی است. در این دوره، نیاز به برخی عناصر معدنی مانند منگنز، روی و منیزیم افزایش می‌یابد.
نکات کلیدی:
- تقویت استخوان‌سازی و جلوگیری از ناهنجاری‌های حرکتی
- بهبود ضریب تبدیل خوراک
- حمایت از سیستم ایمنی نوپای حیوان
۲. دوره تولیدمثل و آبستنی
در این مرحله، هم حیوانات ماده و هم نر برای موفقیت تولیدمثل به شرایط متابولیکی متعادلی نیاز دارند. کمبود برخی ریزمغذی‌ها می‌تواند موجب افت باروری، سقط، یا ضعف در نوزاد شود.
تأثیرات مثبت مکمل‌دهی در این دوره:
- بهبود کیفیت فولیکول و تخمک‌گذاری
- حمایت از تشکیل و نگهداری جنین
- افزایش تحرک و کیفیت اسپرم در نرها
۳. پیک تولید (Peak Production)
چه در دام‌های شیری و چه طیور تخم‌گذار، دوره پیک تولید یکی از پرتنش‌ترین مراحل فیزیولوژیک است. برداشت شدید مواد مغذی از بدن در این مرحله، نیاز به ریزمغذی‌ها را بیشتر می‌کند.
مزایای تأمین مناسب ریزمغذی‌ها:
- پایداری تولید شیر و تخم‌مرغ
- حفظ کیفیت پوسته تخم‌مرغ
- کاهش خطر بروز اختلالات متابولیک
۴. دوره استرس (Stress Period)
عوامل متعددی مانند استرس گرمایی، تراکم بالا، تغییر خوراک، واکسیناسیون یا بیماری‌ها، نیاز بدن به برخی ریزمغذی‌ها را به‌شدت افزایش می‌دهد.
نقش مکمل‌ها در این مرحله:
- تقویت عملکرد آنتی‌اکسیدانی
- حفظ تعادل الکترولیتی
- کاهش بروز علائم بالینی ناشی از استرس
۵. دوره بازیابی (Recovery Phase)
پس از درمان بیماری یا مصرف دارو، بدن وارد فاز بازسازی می‌شود. استفاده از مکمل‌های معدنی با هدف حمایت از ترمیم بافتی و بازیابی متابولیسم بسیار مفید است.
اهداف مکمل‌دهی در این دوره:
- افزایش اشتها و جذب خوراک
- بازسازی ذخایر معدنی از دست‌رفته
- کوتاه‌کردن مدت زمان بازگشت به تولید
جمع‌بندی
مصرف ریزمغذی‌ها، زمانی اثربخش خواهد بود که با وضعیت فیزیولوژیک دام یا طیور هم‌راستا باشد. توجه به زمان‌بندی مصرف، نوع مکمل و شرایط فارم، نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت برنامه تغذیه‌ای دارد. در نهایت، استفاده هدفمند از مکمل‌ها نه‌تنها باعث ارتقای سلامت حیوان، بلکه منجر به افزایش سودآوری اقتصادی خواهد شد.
بدون کامنت !