مقدمه

عملکرد کمی و کیفی گیاهان به شدت به تغذیه گیاه بستگی دارد. علاوه بر این، در تغذیه گیاه، هر عنصر باید به مقدار کافی برای گیاهان در دسترس باشد، همچنین تعادل و نسبت رعایت بین مواد مغذی مورد استفاده اهمیت دارد. منگنز (Mn) نقش مهمی در فرآیندهای اکسیداسیون (مانند انتقال الکترون) در فتوسنتز دارد. منگنز همچنین در تولید کلروفیل نقش داشته است و وجود آن در Photosystem II ضروری است. منگنز به عنوان یک عامل فعال کننده عمل می کند که باعث فعال شدن بیش از 35 آنزیم مختلف می شود. با توجه به نقش متابولیکی منگنز در فعالیت آنزیم های کاهنده نیترات و فعال شدن آنزیم هایی که در متابولیسم کربوهیدرات ها نقش دارند، استفاده از کودهای حاوی منگنز باعث افزایش راندمان فتوسنتز و سنتز کربوهیدرات هایی مانند نشاسته می شود، در نتیجه با کمبود منگنز بازده فتوسنتز و در ادامه عملکرد و کیفیت محصول کاهش می یابد.

سولفات منگنز

سولفات منگنز ترکیبی معدنی با فرمول شیمیایی MnSO4 که به رنگ جامد صورتی رنگ است. این ماده یک نمک تجاری منگنز است و به عنوان پیش‌ساز فلز منگنز و بسیاری از ترکیبات شیمیایی استفاده می‌شود. سولفات منگنز مانند بسیاری از سولفات‌های فلزی انواع هیدرات‌ها را تشکیل می‌دهد که شامل: مونوهیدرات (تک آبه)، تتراهیدرات (سه آبه)،پنتا هیدرات (پنج آبه)، هپتا هیدرات (هفت آبه) است که تمامی انواع آن در آب حل می‌شوند و محلول‌هایی به رنگ صورتی کم رنگ می‌سازند.

کاربرد‌های سولفات منگنز

سولفات منگنز به‌عنوان یک ریزمغذی در کشاورزی کاربرد دارد و برای رفع کمبود منگنز خاک استفاده می‌شود. در واقع منگنز یک ماده‌ی مغذی ضروری برای گیاهان است که به رشد و نمو آنها کمک می‌کند.کاربرد سولفات منگنز علاوه بر اصلاح کمبود منگنز، به ‌عنوان کود، قارچ کش و افزودنی خوراک در کشاورزی استفاده می‌شود این ترکیب را در پیشگیری از بیماری‌هایی مانند سفیدک پودری و لکه سیاه روی گل رز نیز بکار می‌برند.

نقش منگنز در تغذیه گیاهان

همان طور که پیش از این گفته شد منگنز یک ریزمغذی موثر برای آنزیم‌های متعددی است که در فتوسنتز و متابولیسم نیتروژن نقش دارند. این عنصر به تولید کلروفیل کمک می‌کند که برای فتوسنتز ضروری بوده و به گیاهان رنگ سبز می‌دهد. منگنز همچنین در از بین بردن گونه‌های فعال اکسیژن نقش دارد و از گیاهان در برابر آسیب اکسیداتیو محافظت می‌نماید. علاوه بر این، در سنتز اسیدهای چرب و پروتئین نیز موثر است که برای رشد و نمو گیاهان ضروری به شمار می‌رود.

منابع تامین سولفات منگنز

• معمولاً سولفات منگنز را از سنگ معدن منگنز به دست می‌آورند. تصفیه محلول‌های آبی سولفات منگنز با کربنات سدیم باعث رسوب کربنات منگنز شده که می‌تواند برای تهیه اکسیدهای منگنز اکسیژنه شود.
• از دیگر روش‌های آزمایشگاهی تهیه و تولید سولفات منگنز ، تصفیه اکسید منگنز با اسید سولفوریک است.

کود‌های منگنز

• اغلب کود‌های سولفات منگنز دارای16 تا 26 درصد منگنز است اما کود سولفات منگنز کنجاله ساز حاوی 22تا 32 درصد منگنز میباشد. اين كود هم در خاك هاي اسيدي و هم در خاك هاي قليايي قابل مصرف است.
• اكسيد منگنز با حدود %70 منگنز خالص به دليل حلاليت محدود فقط در خاك هاي اسيدي قابل مصرف است و كاربردي در خاك هاي آهكي ايران ندارد
• منابع آلي اين كود مثل EDTA-Mn با 13درصد منگنز در کود کلات منگنز کنجاله ساز نيز در دسترس است كه با توجه به قيمت بالاي اين كلات، مصرف آن در شرايط حاد كمبود، به صورت برگ پاشي توصيه مي شود.
نکته: استفاده همزمان روی و منگنز در افزایش هیدروکربن‌ های دانه تاثیر گذار است. مـصرف خـاکی و محلـول پاشـی سولفات منگنز و سولفات روی می تواند عملکرد دانه گندم را افزایش دهد.

نکته: منگنز جذب شده به شکل Mn2+ به گیاهان منتقل می کند و به تدریج به بافت های مریستمی انتقال می یابد، بنابراین اندام های جوان گیاهان سرشار از منگنز هستند.
نکته: خاک‌های آهکی، خاک‌های با pH بالا (عمدتاً در مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان) و به‌ویژه در خاک‌های با تهویه ضعیف با کمبود منگنز مواجه هستند. منیزیم و آهک بر روی منگنز اثر متضاد دارند. بنابراین جذب منگنز توسط منیزیم و آهک کاهش می یابد.