سمینار تخصصی پسته

مقدمه

پسته ارزشمندترین محصول باغی ایران است چرا که بر اساس گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، تولید پسته در ایران در بین سایر کشورها رتبه اول را دارد. در سال 2013، صادرات پسته بیش از 135 میلیون دلار بود (فائو، 2005). ایران بیش از 420 هزار هکتار باغ پسته بارور و غیر زراعی دارد. مناطق عمده کشت پسته در حاشیه کویر واقع شده و گرفتار خشکسالی و شوری هستند. شوری زیاد خاک و آب باعث کاهش رشد پسته می شود. در دنیای کشاورزی، به ویژه در باغات پسته، مسئله شوری خاک یکی از چالش‌های بزرگ و پیچیده‌ای است که کشاورزان و متخصصان این حوزه با آن روبرو هستند. در این مقاله، ما به بررسی عمیق و جامع راهکار رفع شوری خاک پسته می‌پردازیم. هدف ما ارائه راهکارهای تخصصی و کاربردی برای رفع شوری خاک و بهبود شرایط کشت پسته است. این راهکارها براساس نتایج حاصل از سمینار تخصصی پسته در مشهد توسط متخصصین این امر ارائه می‌شود تا کشاورزان و کارشناسان بتوانند به بهترین شکل ممکن از آن‌ها بهره‌برداری کنند. محورهای اصلی سمینار شامل مورد زیر بود :
•    اهمیت نیاز سرمایی در پسته و راهکاری برطرف کردن نیاز سرمایی
•    اثر تغذیه مناسب کودی پسته در شرایط تنش شوری
•    اثر تغذیه مناسب کودی پسته در شرایط بحران آبی
•    راهکارهای مقابله در برابر آفات و بیماری های پسته

اهمیت نیاز سرمایی در درختان پسته

چنانچه نیاز سرمایی درختان پسته تامین نشود؛ بسیاری از فرآیند های طبیعی درخت به طور ناقص رخ خواهد داد که پرواضح است که بر میزان محصول تاثیر مستقیم خواهد داشت که در ادامه مبحث به آن خواهم پرداخت. فرایندهای زیر در اثر برطرف نشدن نیاز سرمایی در گیاه رخ می دهد: تاخير در برگدهي، تاخير در گلدهي، برگدهي و گلدهي نامنظم، كاهش برگدهي و برگچه ها، كاهش كيفيت و كميت محصول، كاهش رشد ميانگره اي، ريزش گل و ميوه، عدم تشكيل جوانه گل در سال بعد، مرگ شاخه ها می شود.

استفاده از روش های شیمیایی در تامین نیاز سرمایی درختان پسته

•    روغن ولک
•    محلول پاشی روغن سویا 6 درصد
•    تیمار روغن ولک و نیترات پتاسیم
روغن ولک یکی از انواع روغن های معدنی و جزء اولین گروه‏های است که در سال 1945 برای شکستن رکود درختان مورد استفاده قرار گرفتند. بر طبق تحقیقات انجام شده، روغن های معدنی تحت تاثیر رقم قرار می گیرند و ارقام دارای نیاز سرمایی بالا به راحتی واکنش می دهند. همچنین مرحله نمو جوانه نیز در تاثیر گذاری این مواد نقش دارند، چرا که جوانه ها، بخصوص جوانه گل در یک مرحله حساس بهتر واکنش نشان می دهند. همچنین اگر محلول پاشی در زمان رکود عمیق صورت گیرد، در عمل تاثیر کمتری خواهد داشت. این را هم بدانیم که روغن ولک برای مبارزه با آفات سپردار(شپشک ها) و مراحل زمستانگذران برخی آفات از جمله کنه ها، پسیل ها، کرم های جوانه خوار و… نیز به کار می رود که در مبحث دیگری به آن خواهیم پرداخت.

مکانیسم عمل روغن ولک

- نحوه عمل روغن ولک به این ترتیب است که با ایجاد یک لایه غیر قابل نفوذ اکسیژن روی جوانه، مانع از ورود اکسیژن به جوانه می شود.
- میزان نفوذ اکسیژن به درون بافت ها بسته به ضخامت لایه روغنی و زمان از بین رفتن آن دارد که در مزرعه پس از 10 تا 14 روز است.
-  کمبود اکسیژن ایجاد شده توسط این لایه روغن، سبب شکسته شدن رکود در جوانه ها می گردد.
- به زبان ساده تر، گیاه برای تنفس بهتر، سوخت و ساز را بالا برده تا بتواند روغن را تجزیه کند و این افزایش فعالیت باعث آغاز زودهنگام رشد جوانه ها می گردد.
- هرچه غلظت روغن بالاتر و مولکول های آن سنگین تر باشد، سوخت وساز بیشتر می شود که این امر سبب موفقیت بیشتر در شکستن رکود می گردد.
اما باید به این نکته توجه داشت که:
• استفاده از روغن با غلظت بالا، علاوه بر ایجاد تنش می تواند باعث افزایش مقدار سایتوکینین، کلسیم و منیزیم در شیره خام گیاه می شود.
• در زمان روغن پاشی درخت به هیچ وجه نباید تحت فقدان رطوبت خاک، درجه حرارت بالا و یا بادهای خشک و طولانی بعد از روغن پاشی اتفاق بیوفتد.

نیترات پتاسیم

کود نیترات پتاسیم کنجاله ساز یک کود محلول در آب است که حاوی دو عنصر مهم بنام نیتروژن بصورت نیتراته و پتاسیم است.  این کود جاذب شدید آب است و در کشاورزی و بخصوص در مناطقی که محدودیت آب داشته و احتمال می‏رود که گیاه وارد تنش خشکی شود بشدت مورد استفاده قرار می‏گیرد. نیترات این کود در زمان رشد رویشی استفاده می شود و پتاسیم این کود در زمان تغییر فاز رویشی به زایشی و زمان گلدهی و همچنین به منظور افزایش باردهی و درشت شدن میوه در گیاهان کاربرد دارد.

مکانیسم عمل نیترات پتاسیم

تحقیقات نشان داده این ماده بدلیل داشتن دو عنصر غذایی مهم برای گیاه، نقش شکننده را نیز بازی می کند. به طوری که گزارشات نشان داده که این ماده برای شکستن رکود در جوانه گل پسته و برخی میوه ها(مانند هلو، سیب، انگور فرنگی قرمز و آلبالو) موثر است. همچنین باعث افزایش شاخساره در پسته و سیب شده است. این ماده به تنهایی به طور متوسط عمل می کند، اما با استفاده از روغن زود هنگام می تواند تاثیر بیشتری داشته باشد.

فواید کود نیترات پتاسیم

• در مناطقی با محدودیت آبرسانی می تواند به خوبی از گیاهان محافظت کند
• ایجاد مقاومت در شرایط آب و هوایی و تنش های محیطی مانند بیماری و آفات
• سنتز اسید های آمینه و پروتئین ها
• افزایش عملکرد گیاه در زمان رشد رویشی
• افزایش باردهی و کیفیت محصول